Η έννοια της φιλοπατρίας, σήμερα και τότε.
Σήμερα 28η Οκτωβρίου του 2015, 75 χρόνια ακριβώς μετά την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία στρεφόμαστε στο παρελθόν όχι με διάθεση προγονοπληξίας ή παρελθοντολαγνείας, αλλά για να προβληματιστούμε από τα ιστορικά γεγονότα. Μία από τις βασικές στοχεύσεις, κατά την άποψή μας, για την οποία έχουν καθιερωθεί οι επέτειοι είναι και η καλλιέργεια της ουσιαστικής φιλοπατρίας. Μιας φιλοπατρίας η οποία πόρρω απέχει από στενόμυαλους εθνικισμούς και καμία σχέση δεν θα έχει με την μισαλλοδοξία και την επιθετικότητα απέναντι σε άλλα όμορα ή μη κράτη.
Πώς θα μπορούσαμε, όμως, να μεταδώσουμε το νόημα της φιλοπατρίας και της ανιδιοτελούς προσφοράς στην πατρίδα στα παιδιά του Δημοτικού; Θεωρούμε ότι με την αφήγηση ή την ανάγνωση μιας ιστορίας. Εμείς από την πλευρά μας προτείνουμε ένα συγκλονιστικό περιστατικό που εντοπίσαμε στο αυτοβιογραφικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Αναφορά στον Γκρέκο». Σε αυτό ένας Κρητικός που είχε πολεμήσει εναντίον των Τούρκων βλέπει να έρχεται στο μαντρί του ένας απεσταλμένος, για να του παραδώσει έναν έπαινο. Ας δώσουμε, όμως, το λόγο στον ίδιο το συγγραφέα, για να μας αφηγηθεί με το δικό του τρόπο τη συνέχεια της ιστορίας.
«Θυμούμαι ένας Κρητικός καπετάνιος, βοσκός, μύριζε κοπριά και τράγο και γύριζε από τον πόλεμο, όπου είχε πολεμήσει σαν λιοντάρι· βρέθηκα στο μαντρί του ένα μεσημέρι που του ήρθε από το «Κρητικό Αδερφάτο» της Αθήνας ένα δίπλωμα απάνω σε περγαμηνή με μεγάλα γράμματα κόκκινα και μαύρα· τον συγχαίρουν για τις ανδραγαθίες του και τον ανακήρυχναν ήρωα.
– Τι χάρτα είναι ετούτη; ρώτησε νευριασμένος τον αποσταλμένο· μπήκαν πάλι τα πρόβατά μου σε κανένα σπαρμένο; Είναι να πλερώσω καμιά ζημιά;
Χαρούμενος ο αποσταλμένος ξεδίπλωσε τη χάρτα και του τη διάβασε φωναχτά..
– Κάμε τα ψιλά, να καταλάβω. Τι θέλει να πει;
– Πως είσαι ήρωας και η Πατρίδα σου στέλνει τη χάρτα αυτή, να τη βάλεις, λέει, σε κορνίζα, να τη βρουν τα παιδιά σου.
Άπλωσε ο καπετάνιος τη χερούκλα:
– Φέρ’ την εδώ!
Την άρπαξε, την έκαμε κομμάτια, την πέταξε στη φωτιά, όπου έβραζε το καζάνι με το γάλα.
– Άιντε να τους πεις, πως εγώ δεν πολέμησα για να πάρω μια χάρτα· πολέμησα για να κάμω ιστορία!
Για να κάμει ιστορία! Ένιωθε καλά ο άγριος βοσκός τι ήθελε να πει, μα δεν κάτεχε να το πει· ή μπας και το ’πε με τον ανώτατο τρόπο;»
Η προσφορά στην πατρίδα δεν ανταλλάσσεται ούτε με αξιώματα ούτε με θέσεις στη δημόσια διοίκηση ούτε, βέβαια, με επαίνους ή με οποιοδήποτε υλικό αντάλλαγμα. Όταν η ιστορία σε καλεί να συμμετάσχεις στη διαμόρφωσή της, συμμετέχεις πολύ απλά επειδή αγαπάς την πατρίδα σου και θέλεις να βοηθήσεις να αποσοβηθεί ένας υπαρκτός κίνδυνος. Δεν συνδράμεις την πατρίδα σου έχοντας οπισθόβουλες σκέψεις και άρρητες στοχεύσεις. Αντιθέτως, κινείσαι ανυστερόβουλα και έχοντας ως μοναδικό σου κίνητρο … να κάμεις ιστορία.
Στο δε προβληματισμό του Καζαντζάκη με τον οποίο ολοκληρώνεται η αφήγησή του, εμείς δεν έχουμε καμία αμφιβολία και δεν αμφιταλαντευόμαστε καθόλου: ο βοσκός κάτεχε πολύ καλά τι ήθελε να πει και το διατύπωσε με τον ανώτατο, το συγκλονιστικότερο και τον πλέον συνειδητοποιημένο τρόπο: πολέμησε για να κάμει ιστορία. Πολέμησε, δηλαδή για να συμβάλλει στην αλλαγή του ρου της ιστορίας, για να σταματήσει ο ελληνισμός να υφίσταται αδικίες και διώξεις, για να διαφυλαχθεί η ακεραιότητα και η ανεξαρτησία της πατρίδας και να εκδιωχτούν οι κατακτητές∙ με απλά λόγια για να κάμει ιστορία.Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου μας καλεί να αναλογιστούμε τη θέση μας απέναντι στην πατρίδα, απέναντι στο έθνος και απέναντι στην ιστορία. Κρίνουμε ότι η αντίδραση του Κρητικού βοσκού μπορεί να αποτελέσει μια καλή βάση προβληματισμού.
