Μία πειραματική πρόταση για την πυκνότητα.
Η έννοια της πυκνότητας δυσκολεύει πολύ τους μαθητές της Ε΄δημοτικού και κατ’ επέκταση τους εκπαιδευτικούς. Τελικά καταλήγει να γίνεται ένα μέγεθος έξω από την πραγματικότητα των μαθητών. Το μαθαίνουν απ’ έξω για να ικανοποιήσουν τον/την δάσκαλο/α και τους γονείς τους. Μπορεί όμως να προσεγγισθεί με έναν τρόπο που να έχει νόημα και ταυτόχρονα να αποκτούν και άλλες δεξιότητες;
Θεωρούμε ότι στην απάντηση κεφαλαιώδη θέση πρέπει να έχει ο πειραματισμός. Όχι ο επιδεικτικός, αυτός δηλαδή που εκτελεί ο δάσκαλος/α και οι μαθητές απλά παρακολουθούν, πόσο μάλλον ο εικονικός. Εννοούμε τον φυσικό πειραματισμό όπου κάθε μαθητής θα πιάσει με τα χέρια του και θα εκτελέσει.
Στην προκειμένη περίπτωση θα χρειαστούμε για κάθε ομάδα μαθητών: 3 πλαστικά ποτηράκια, λίγη ζάχαρη, νερό, 3 νερομπογιές με διαφορετικά χρώματα, δοκιμαστικούς σωλήνες (50 ml περίπου) και μία σύριγγα (ή σταγονόμετρο). Σε κάθε ποτήρι ρίχνουμε ίσες ποσότητες νερού και προσθέτουμε διαδοχικά στο πρώτο ποτήρι 1 κουταλιά ζάχαρη, στο δεύτερο 2 και στο τρίτο 3. Ρίχνουμε επίσης σε κάθε ποτήρι από λίγη νερομπογιά με διαφορετικό χρώμα, μόνο και μόνο για να χρωματίσουμε τα διαλύματα και να είναι οπτικά εμφανές το αποτέλεσμα.
Ρίχνουμε στον δοκιμαστικό σωλήνα με τη σύριγγα περίπου 10ml από το διάλυμα με την περισσότερη ζάχαρη (άρα και τη μεγαλύτερη πυκνότητα). Εάν χρησιμοποιούμε σταγονόμετρο, θα χρειαστούν 10 περίπου επαναλήψεις.
Στη συνέχεια με προσοχή ρίχνουμε την ίδια ποσότητα από το διάλυμα με την αμέσως λιγότερη ζάχαρη (άρα και την αμέσως μικρότερη πυκνότητα). Χρειάζεται να γείρουμε τον δοκιμαστικό σωλήνα και να ρίχνουμε πολύ αργά την ποσότητα (είτε με τη σύριγγα είτε με το σταγονόμετρο) έτσι ώστε να μην ανακατευτούν λόγω ορμής τα διαλύματα.
Στο τέλος επαναλαμβάνουμε με το τρίτο διάλυμα που έχει τη λιγότερη ζάχαρη.
Οι μαθητές μαθαίνουν λεπτές κινήσεις, συνεργασία και χειρισμό πειραματικών συσκευών, καθώς επίσης να εμπιστεύονται τις αισθήσεις τους για τη διεξαγωγή ενός συμπεράσματος και όχι απλά να υπακούν τον πάνσοφο δάσκαλο/α. Θα διαπιστώσουν εύκολα ότι το διάλυμα με την μεγαλύτερη ποσότητα ζάχαρης (άρα και τη μεγαλύτερη πυκνότητα) παραμένει στον πυθμένα και βαθμηδόν εναλλάσσονται τα διαλύματα με την ολοένα και μικρότερη πυκνότητα.
Περισσότερα πειράματα μπορείτε να βρείτε στο κανάλι της teacherland στο YouTube (https://www.youtube.com/TeacherlandEducation), το μεγαλύτερο ελληνικό κανάλι πειραμάτων. Για να εγγραφείτε κάντε κλικ εδώ!
Δρ. Βασίλης Γρηγορίου
Υπεύθυνος Φυσικής teacherland.gr